Günümüzde hızla gelişen bilim ve teknolojiye uyum sağlayabilme, insan beyninin daha aktif kullanılmasını, zihinsel becerilerin geliştirilmesini ve üst düzeyde düşünmeyi gerektiriyor.
Üst düzeyde düşünme becerilerinin başında ise sorgulama, sorun çözme, tercih yapma ve ilişkilendirme gibi beceriler geliyor. Bireyin zihinsel becerilerini geliştirerek onları harekete geçirmek, düşünme sürecinde etkili bir güç olmaktadır.
Zekanın yüksek olması, düşünme ve zihinsel becerilerin yüksek olacağı anlamına gelmez. Zihinsel beceriler hem bilginin en iyi biçimde kullanılması hem de yeni bilgilerin kazanılması ve üretilmesi için gereklidir.
Bu sebeple eğitim sürecinde bireylere zihinsel becerilerin ve düşünmenin öğretilmesi zorunlu olmaktadır. Öğrencilere ne düşüneceğini değil, nasıl düşüneceğini öğretmek gerekiyor. Bu tür düşünme, öğrencileri ezberden kurtarıyor, zihinsel süreci harekete geçiriyor.
Anne karnında sesleri duyar
Bir bebek anne karnında 5. aydan itibaren sesleri fark etmeye başlar. Özellikle müziğe, gülme seslerine, sözlere ve seslere tepki gösterir. Bu aşamadan itibaren okuma-öğrenme için süreç başlamış olur. Annenin söylediği şarkıları duyar. Anne karnında duyduğu müziği doğduktan sonra tanır.
Anne karnında iken annenin yüksek sesle okuduğu metinleri bebeğin doğduktan üç gün sonra okunduğunda tanıdığı gözlenmiştir. Böylece anne karnında okuma eğitimine başlanmalıdır.
Anneler kolay metinler seçerek bunları yüksek sesle ve kelimelerini tek tek seslendirerek okuyabilir, sevdikleri müzikleri yüksek sesle dinleyebilirler, söyleyebilirler.
Bebeğin rahat duyabilmesi için verilecek seslerin çok karmaşık ve hızlı tempolu olmamasına dikkat edilmeli.
Çocuğunuzla konuşun
Çocuk, dinleme ve konuşma yoluyla dili öğrenmeye başlar. Çocukla konuşma ve ona şarkı söyleme, çocuğun dildeki seslere dikkat etmesine yardım eder ve böylece konuşmayı, ileride okumayı ve düşünmeyi öğrenmesi kolaylaşır.
Çocuğun dile, kelimelere, anlamaya ve zihinsel becerileri geliştirmeye ilgisini çekmek için şu etkinlikler yapılabilir:
Beslenme, temizlik, bakım yaparken yaptığınız işle ilgili onun anlayacağı düzeyde konuşmalar yapınız. (Örneğin, “Şimdi çorapları çıkarıyoruz. Az sonra banyo yapıyoruz.” Ya da “Ellerini silelim. Bak temiz oldu. Haydi sütünü iç” gibi.)
Kendinizle, babasıyla veya ailenin diğer üyeleriyle ilgili anılar, olaylar anlatınız.
Konuşurken çocuğunuza sürekli sorular sorun.
Konuşmaya başladıktan sonra
Hissettiklerini veya düşündüklerini size anlatması konusunda onu cesaretlendirin.
Gün boyunca neler yaptıklarını ya da katıldığı etkinlikleri, oynadığı oyunları size anlatmasını isteyin.
Sabırlı olunuz. Anlatırken aradığı kelimeleri bulması için ona zaman tanıyın.
Ona şarkılar söyleyiniz, hikayeler anlatınız ve onun da sizinle birlikte şarkı söylemesini ve hikaye anlatmasını isteyin.
Düşünmesini geliştirmek için çeşitli mantık oyunları oynayın.
Ona hikayeler okuyun
Çocuğunuz çok küçük bile olsa kitaba ilgi duyar, sayfalarını çevirir, resimlerine bakar. Çocuğunuza bol resimli kitaplar alın.
Bütün küçük çocuklar resimlerde gördüklerini isimlendirmeyi severler.
Tekerleme ve kısa hikayeler hoşlarına gider. Aynı hikayeyi tekrar tekrar dinlemeyi sever ve isterler.
Çocuğunuzun anlayabileceği hızda okuyun. Okuma sırasında hikayede geçenleri zihnine yerleştirme fırsatı verin.
Okumaya katıldığı ve fikirlerini söylediği zaman onu övün.
Her çeşit metni okuyun.
Tarihi hikayeler, şiirler, bilgi kitapçıkları, magazinler, gazeteler, resimli yazılar, çizgi romanlar vb. Yolda karşılaşılan pankartları, afişleri, mağaza-restoran isimlerini, ilanları vb…
Okumanın temel amaçlarından biri de okunanların anlamını bulmaktır. Sadece kelimeleri telaffuz etmek değildir. Eğer çocuğunuz bir kelimeyi tereddüt ederse onu tekrar tekrar okuyun.
Metni anlattırın ve metinle ilgili sorular sorun. Çocuğunuza kelimeleri ve metnin anlamını ve resimleri anlaması için yardım edin.
Çocuğunuzla çeşitli kelime oyunları oynayın. Böylece kelime hazinesi zenginleşsin.
Bu sırada birbirine zıt veya söyleyişi aynı olan kelimeler verin.
Evet düşünen, anlayan, araştıran, inceleyen, eleştiren, sorgulayan, yorumlayan, iletişim kuran ve sorunlarını çözen bir nesil yetiştirmek için çocuklarımızın zihinsel becerilerini geliştirme çalışmalarına önem vermemiz gerekiyor.
